سیستم اگزوز در خودرو شامل قطعات متعددی است و زمانی که در خصوص خرابی در این سیستم صحبت می‌کنیم، منظور می‌تواند بروز اشکال در هر کدام از این قطعات باشد. یک مکانیک با بررسی نشانه‌های موجود که بر اثر خرابی پیش آمده‌اند، تصمیم می‌گیرد که کدامیک از این قطعات به مشکل برخورده‌اند و برای تعمیر یا تعویض آن اقدام می‌کند. حتی اگر مکانیک نباشید، دانستن این علائم و نشانه‌ها می‌تواند راه شما را در شناسایی ایرادات موجود در اتومبیل و جلوگیری از کلاهبرداری برخی از تعمیرکاران نه چندان صادق، هموار کند. پس با ما همراه باشید تا در این مطلب به طور ویژه نشانه‌های خرابی کاتالیست اگزوز را در اتومبیل بررسی کنیم.
فهرست مطلب:
کاتالیست در اگزوز
اول از همه بد نیست به صورت خلاصه این قطعه را به کسانی که با آن آشنایی کامل ندارند، معرفی کنیم. کاتالیست که به اسم کاتالیزور هم شهرت دارد، قطعه ای در خودرو است که وظیفه آن تصفیه فرآورده‌های تولیدی در موتور بعد از فرآیند احتراق است. زمانی که سوخت در موتور می‌سوزد تا انرژی تولید کند، بر اثر این سوختن انبوهی از گازهای سمی و مضر، دوده‌ها و مقداری هم بخار آب تولید می‌شود که اگر در محیط موتور باقی بمانند، می‌توانند زیان‌های متعددی به همراه داشته باشند. اما حتی زمانی که سیستم اگزوز این فرآورده‌ها را از موتور استخراج می‌کند، همچنان ورود بی واسطه آنها به محیط بیرون می‌تواند برای محیط زیست و انسان‌ها ضرر داشته باشد و به همین دلیل است که کاتالیست در مسیر این مواد نصب می‌شود.
کاتالیست‌ها بسته به نوع موتور اقسام و مدل‌های متفاوتی دارند، اما به طور کلی وظیفه آنها کاهش خطر فرآورده‌های احتراق از طریق واکنش دادن گازهای ناپایدار مثل مونواکسید کربن، جذب هیدروکربن‌های سمی و پایین آوردن سرعت جریان خروجی‌های موتور است. این وظیفه و نحوه انجام آن ارتباط نزدیکی با علل و علائم خرابی این قطعه پیدا می‌کند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
علل خرابی کاتالیست اگزوز
به طور کلی، این قطعه با دو نوع خرابی اصلی روبرو می‌شود: گرفتگی و آسیب ساختار. دسته اول چیزی نیست که بتوانید از آن جلوگیری کنید و اغلب به خاطر کیفیت پایین سوخت در ایران، به مرور زمان همه کاتالیزورها دچار گرفتگی به خاطر دوده هیدروکربن می‌شوند. اما آسیب ساختار قطعه می‌تواند به یکی از دلایل زیر اتفاق بیافتد:
- خرابی سنسور اکسیژن
- احتراق ناقص موتور
- نشت روغن موتور
- وارد شدن ضربه
- وارد شدن شوک حرارتی
- خرابی شمع
- خوردگی و زنگ زدگی
مهمترین عامل آسیب زننده به کاتالیزورها، دمای بیش از حد بالای موتور است، به خصوص اگر این دمای بالا به صورت مداوم و مستمر حفظ شود.
کاتالیست دارای یک فضای داخلی تور مانند است و در دمای بالا، این سازه توری ذوب شده و قطعه دچار خرابی می‌شود. خارج از این، هر عاملی که روغن یا سوخت را به داخل اگزوز و از طریق آن به کاتالیزور برساند می‌تواند منجر به خرابی آن شود. به همین دلیل است که شمع یا سنسور اکسیژن خراب زمینه ساز خرابی این قطعه را فراهم می‌آورند.
اما چه نشانه‌هایی را می‌توانید به کار بگیرید تا متوجه شوید که با هر کدام از این مشکلات روبرو هستید؟ این موضوع را در ادامه بیشتر بررسی می‌کنیم.
علائم خرابی کاتالیست اگزوز
به طور کلی هفت نشانه را می‌توان برای خرابی این قطعه مطرح کرد. البته لازم است توجه داشته باشید که این علائم الزاماً به معنای خرابی کاتالیست نیستند، بلکه می‌توانند از ایرادات متعددی نشأت بگیرند که یکی از آنها مشکل در این قسمت است. بنابراین برای اطمینان بیشتر، باید حداقل سه نشانه یا بیشتر را در خودرو مشاهده کنید تا بتوانید با اطمینان مشکل را از کاتالیزور بدانید.
نشانه‌های خرابی این قطعه عبارتند از:
- داغ کردن غیرعادی اتومبیل
- به مشام رسیدن بوی نامطبوع از خودرو حین کار کردن موتور
- کاهش قدرت موتور
- مشکل در استارت خوردن
- مصرف بیش از حد بالای سوخت
- روشن شدن چراغ چک
- زیاد شدن مقدار و غلظت دود خروجی از اگزوز
کاهش قدرت موتور را به خصوص در سربالایی می‌توانید تجربه کنید. این مشکل می‌تواند به صورت بالقوه به خاطر ایراد در کاتالیزور رخ بدهد که در نتیجه آن بخشی از دوده‌ها و گازهای احتراق به موتور برگردند و در نتیجه تولید انرژی را با مشکل روبرو کنند. این مشکل می‌تواند با مصرف سوخت و افزایش دما هم رابطه پیدا کند. در نتیجه باعث سوزاندن مقدار سوخت بیشتر در مسافت‌های یکسان و در کنار آن داغ کردن سریعتر موتور شود. اگر این مسئله تشدید شود، بحث استارت نخوردن اتومبیل هم مطرح می‌شود و دیگر موتور قادر نیست به صورت عادی کار کند.
افزایش مقدار و غلظت دود خروجی هم می‌تواند نشان بدهد که عملاً کاتالیست شما کاری در مسیر فرآورده‌های احتراق انجام نمی‌دهد و آلاینده‌ها را به خود جذب نمی‌کند. این موضوع می‌تواند نشانه آسیب شدید داخلی به آن باشد در حالی که هنوز سر جای خود در مدار خروجی از موتور قرار گرفته است.
در نهایت هم بوی نامطبوع را داریم، رویدادی که به خاطر به مشام رسیدن بوی گوگرد اتفاق می‌افتد. در این وضعیت، یکی از وظایف این قطعه که تبدیل گوگرد بدبو به گوگرد دی اکسید بدون بو است، به درستی انجام نمی‌شود و در نتیجه این ظن مطرح می‌شود که یک بار دیگر، بدون اینکه بدنه قطعه دچار مشکل شده باشد در داخل آن با خرابی عمده روبرو هستید.
جمع بندی
مجموعه پیا صنعت به عنوان طرف قرارداد بسیاری از خودروسازان برتر کشور، سال‌هاست که به تولید انواع تجهیزات و اتصالات در سیستم اگزوز خودروها می‌پردازد و کوله باری از تجربه را در مسیر سر و کار داشتن با این قطعات جمع کرده است. در راستای کمک به هموطنان گرامی، تلاش می‌کنیم بخشی از دانسته‌هایمان در این مسیر را با شما به اشتراک بگذاریم و به همین دلیل است که این مطلب را برایتان تهیه نموده‌ایم. امیدواریم هموطنان گرامی با مطالعه آن بتوانند درک بهتری از خرابی‌های خودروی خود بدست آورده و از هزینه‌های اضافی در هنگام مراجعه به تعمیرکاران خودرو جلوگیری کنند.